SİVİL BAKIŞ 23.01.2013-çarşamba
Mehmet Emin ASLAN
Eskipazar Ekonomik Kalkınma Derneği Başkanı
mehmet.e.aslan@gmail.com http://www.facebook.com/mehmet.e.aslan.33 twitter.com/mehmeteminaslan
ESKİPAZAR’DA “HADRIANOUPOLIS ”10 YILDIR HAK ETTİĞİ DEĞERİ GÖRÜYOR MU?.
ÖDENEK VE KORUMA YETERLİ Mİ?
“HADRIANOUPOLIS ANTİK KENTİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ PANELİ“
Turizm sektöründe marka olmanın, ülkede ve dünyada tanınmanın en iyi yolu, şehrin sahip olduğu tarihi özellikler ve varlıklardır.
Anadolu topraklarının bir çok medeniyete beşiklik ettiğini biliyoruz.
Eskipazar; bu açıdan tarihin cömertliğine uğramış, Kimistine ve Hadrıanoupolıs başta olmak üzere bünyesinde barındırdığı evrensel değerlere sahip tarihi ve doğal varlıkları ile turizmde MARKA KENT olma potansiyeli taşıyan bir Anadolu beldesidir.
Bizim çocukluğumuzdan beri Delikli Kaya olarak isimlendirdiğimiz bölgenin aslında 1.500 yıllık antik bir kent olduğunu hiç birimiz o yıllarda bilmiyorduk.
Hatırlıyorum,1970’li yılların sonlarında Eskipazar Yatılı Bölge Okulu inşaatında çalışırken, yol betonu için blokaj taşlarını Mehmet KESKİNKILIÇ abinin (Sarı Mehmet) traktörü ile gelir buralardaki tarlalardan toplardık.Çoğu zaman da toprağın yüzüne kadar çıkmış, adeta “ben buradayım” diyen tarihin sesini ve ayak izlerin, toprağın üzerinde taşların arasında gördüğümüz antik paralarla fark ederdik.
Yani adeta tarih yüzümüze sıçrıyormuş da farkında bile değilmişiz.
Tabii kaçak kazı yapanların, bölge hakkındaki rivayetleri ve beklentileri kulaktan kulağa yıllarca şehir efsaneleri olarak aktarıldı. Bölge, define meraklılarınca adeta köstebek yuvasına döndürüldü.
Sonunda böyle bir alanın Arkeolojik değeri yetkililere de ulaştı ve Hadrıanoupolis antik kent kazı çalışmaları ilk defa 2000 ‘li yılların hemen başında Karadeniz Ereğli Müzesi tarafından Kilise B kurtarma çalışmaları ile başlatıldı.
2003-2008 kazı sezonunda Kazı Başkanlığını Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Yard. Doç. Dr. Ergün LAFLI uzunca bir süre üstlendi. 2009 yılında Ergun LAFLI görevinden istifa etti.
2010 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesinden Doç.Dr.Vedat KELEŞ kazı başkanlığı görevine getirildi.
Kazı halen 2010 yılından beri Doç.Dr.Vedat KELEŞ Başkanlığında devam ediyor.
İlk kazı bulgularında Erken Bizans Dönemi B Kilisesi'nde, M.Ö. 6. yüzyılın ilk yarısına ait, dünyada çok az örneği bulunan ve İncil'de isimleri geçen ve antik çağdaki hırıstiyan inancına göre kutsal olan ve cennette bulunduğuna inanılan Tigris, Euphrates, Geon ve Phison ırmaklarının ikonografik anlamda tasvir edildiği TABAN MOZAİKLERİNİN ortaya çıkması, son zamanlardaki bulgularla da Antik kentin katoliklerin HAÇ MERKEZİ olma ihtimalini taşıyor olması gibi nedenlerle Hadrianoupolis sadece Eskipazar’da değil bölgemizde de ilgi çekti ve haklı olarak beklentileri yükseltti.
Ancak gelişmeler maalesef beklentileri karşılayacak türden olmadı.
Bu geçen yaklaşık 10 yılı aşan KAZI SÜRESİ içinde, Karabük ve Eskipazar’da birden fazla Vali, Kaymakam,Belediye Başkanı ve Kazı Başkanı görev yaptı.Elbette idari ve teknik kadrolarda bulunan bu yetkililer; İlçemiz, Bölgemiz, Ülkemiz hatta İnsanlık tarihi için büyük önem arz eden bu çalışmalara gereken desteği vermeye çalıştılar.
Ancak 10 yıllık süreçte kat edilen yola bakıldığında bir takım sorunların yaşandığı da ortada.
Konu teknik olunca, kazı ile ilgili doğru işleri ve doğru yönlendirmeyi teknik kadroların yapması beklenir. İdari kadrolar da talepleri yerine getirilmesi için çaba sarf eder. Doğal olanı bu.
O halde teknik kadro olarak en başta Kazı başkanı ve ekibinin daha tecrübeli olması, belki işin başında bir çok kazıda olduğu gibi Yrd.Doç yerine Profesör düzeyinde Başkanla kazıya başlanması, ilk düğmenin doğru iliklenmesi açısından daha iyi olacaktı. Çünkü kazıya yön verme ve doğru taleplerde bulunma, gerekli birimleri harekete geçirme noktasında etkinlik artacaktı.
İkinci olarak, kazı için yıllarca yeterli ödenek maalesef gelmedi.Neredeyse koruma ve güvenlik için bile yetersiz kalabilecek miktarlarda ödenek ile yılda 3 ay süreyle kazı çalışmaları sürdürülmeye çalışılınca istenen mesafe de alınamadı.
Yeni kaynak arayışları noktasında belki sponsorluklar devreye girebilirdi, TURSAB gibi kuruluşların sponsor olduğu antik kent kazı çalışmaları olduğunu biliyoruz.Çünkü günümüzde gelişmiş batı ülkelerinde bile kazılar ulusal ve yöresel bazda fonlanmakta,sponsorluk desteği verilmektedir.
Belki Bakanlığın bu kazıya dikkati daha çok çekilerek daha çok finansman desteği alınabilirdi.Çünkü hemen yanı başımızda Safranbolu gibi 30 bin yabancı 120 bin yerli olmak üzere yılda 150 bin turistin ziyaret ettiği bir cazibe merkezinin varlığı, Eskipazar Hadrıanoupolıs Antik Kent kazı çalışmasının değerini ve önceliğini,bir an önce ziyarete açılması ihtiyacını artırmaktadır. Önüne yılda 1 milyon turist hedefi koyan bir bölge olma iddiamız varsa, böylesi ilgi çekici noktaların varlığı turizm açısından altın değerindedir.
Kazı stratejisi olarak,yeni kazılar yapmak yerine çıkarılan bölümlerin korunması ve bir yandan teşhire sunulması noktasında kıt kaynaklar daha doğru kullanılabilirdi.Bu görüşler sadece benim değil teknik olarak da desteklenen görüşlerdir.
Sayın KELEŞ ile birlikte bu konulara daha etkin yaklaşıldığını görüyoruz.Güvenlik, koruma ve ziyarete açılma hususlarında düşüncelerini ortaya koyuyor.Ama maalesef burada da 2011 yılında başlayan üst kapama ve Koruma yatırımları, Karabük İl Özel İdaresince ödenek temin edilmesine rağmen bu kez de teknik eksiklikler ve “Karabük Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun onaylayabileceği projenin maliyetinin, ihaleye çıkılan projenin maliyetinden çok yüksek olması “nedeniyle ihale iptal edildi ve maalesef hepimizi üzen aksaklıklar yaşandı.Bu yüzden kapama ve seyir terası 2012 de bitmedi işler 2013’e kaldı.
Kazı alanı Koruma kadroları için de talepte bulunuldu, 2013’de yol alınabileceği umut ediliyor.
Bunların bir çoğu teknik konular olmasına rağmen çıplak gözle bizlerin de görebildiği ve “daha iyisi olmalıydı” dediğimiz türden gelişmeler.
Açılan bölümlerde bile kaçak kazıların yapılmış olması, BIRAKIN 8 km batı-doğu,4 km kuzey –güney eksenindeki 32 km2 sit alanını korumayı ,bizzat kazı sahasını bile koruyamadığımızı gösteriyor. Kazı alanına yeterli koruma düzeni bile kuramamış olmamız buraya atfedilen değerin maalesef her yerde doğru anlaşılmadığının ve buna uygun davranılmadığının göstergesi.
Hiç kimse kusura bakmasın,10 yıllık kazı sürecine dönüp baktığımızda Hadrianoupolıs’de “kral çıplak”. Eskipazar halkı olarak bunu görüyoruz ve üzülüyoruz.
EN BÜYÜK GÖREV KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞINA DÜŞÜYOR.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 10. Maddesinin Yetki Yöntem bölümünde “Her kimin mülkiyetinde veya idaresinde olursa olsun, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak, aldırmak ve bunların her türlü denetimini yapmak veya kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler ve valiliklere yaptırmak, Kültür ve Turizm Bakanlığına aittir”denilmektedir.
Bu durumda Kültür ve Turizm Bakanlığına Kültür Varlıklarını Koruma görevi verildiği anlaşılmaktadır.
Yer altında doğal yollarla 1500 yıldır korunan bu kültürel değerlerimiz, kazı çalışmalarının başlaması ile birlikte yeterli koruma tedbiri alınmadığı için tahrip ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. O halde HADRIANUOPOLIS’in korunması için gerekli girişimler ilgili Bakanlıkça ivedilikle yerine getirilmelidir.
Aksi takdirde yaklaşık 1500 yıldır toprak altında korunan bu kültürel değerlerimizi gün ışığına çıkarmakla kaybedecek ve gelecek nesillere aktaramayacağız
Ben sahsen 2010 yılından sonra iş başına gelen kazı ekibinin her konuda daha başarılı olacağına inanıyorum. Sayın KELEŞ’in şu ana kadar doğru işleri dile getirdiğini gördük. Kendisine Eskipazar halkı olarak da destek vermeliyiz.
Hadrianoupolis, bölgemizin,ülkemizin hatta insanlığın bir değeridir, ama en başta Eskipazar’ın bir değeridir.Burası 1500 yıllık Eskipazar’dır.Bu unutulmamalıdır.Buraya dair yapılacak bütün planlamaların odağında Eskipazar olmak zorundadır.Açık hava müzesi çalışmaları zaten işin tabiatı gereği bu merkezde gerçekleşecektir.Ancak hiçbir tarihi eserin Eskipazar dışında sergilenmesi düşünülmemeli ve varsa gidenler Eskipazar’da uygun müze koşulları oluşturularak geri getirilmelidir.
Çünkü Eskipazar; doğa,yayla,tarih,termal,av,kültür ve inanç turizmi potansiyeline sahip bir ilçedir.
Tüm zenginliklerini Turizm Stratejisi ve Stratejik Eylem Planı dahilinde harekete geçirme ve turizm çeşitliliğini bir turizm destinasyonu haline getirerek Safranbolu ,Yenice ile birlikte bölgemiz turizmine katkı verme iradesine sahip bir ilçedir.
Önümüzdeki zaman diliminde,sahip olduğumuz değerlerin daha iyi korunabilmesi ve Teşvikli Yatırımlar için Kültür- Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi ve Turizm Merkezi ilanı için yol almak isteyen bir ilçedir.
Bunun için de turizm değerlerine sahip çıkmak zorunda olan ve destek görmeyi hak eden bir ilçedir.
Bugün için adeta bir virane görünümüne bürünmüş olan İl Özel İdaresine ait eski hükümet konağı yani eski sinema binasının yıkılarak yerine MÜZE,kütüphane,toplantı salonu,sinema, tiyatro gibi eklentileri de içinde barındıracak şekilde KÜLTÜR MERKEZİ yapılması için Kültür ve Turizm Bakanlığının hazırlayacağı bir projenin hayata geçmesini istiyoruz.Bunu hak ettiğimize inanıyoruz.Şehrin girişinde çok kötü görünüme sahip bu binanın bu şekilde değerlendirilmesi çok uygun olacaktır.Eskipazar halkı bunu beklemektedir.Binanın Milli Eğitim Bakanlığına devredildiği yönündeki bilgilerimiz var,şayet bu doğru ise, hiç olmazsa MÜZE de dahil olacak şekilde proje genişletilmelidir.Bu hususta Milletvekillerimizden ilgili birimlerin harekete geçirilmesi için destek ve ilgi bekliyoruz.
Son Söz,
“Eskipazar; tarihin cömertliğine uğramış, Kimistine ve Hadrıanoupolıs başta olmak üzere bünyesinde barındırdığı evrensel değerlere sahip tarihi ve doğal varlıkları ile turizmde MARKA KENT olma potansiyeli taşıyan bir Anadolu beldesidir.”diyorum,
O halde kazı çalışmaları ile ve kazı çalışmalarını yapan Kazı Başkanı ve ekibi ile İlçe Halkı,Sivil Toplum Örgütleri ve Yerel Basın olarak daha yakından ilgilenmeliyiz. Daha sıkı temas içinde olmalıyız. Arkeologlarımızı daha çok dinlemeliyiz,onlara kulak vermeliyiz.Sorunların tesbitinde ve çözümünde yetkilileri hareketlendirme yada bizatihi sorumluluk üstlenme noktasında emek harcamalıyız.
Bu itibarla şayet Kazı Başkanının da talebi olursa ve işbirliği içinde olmak üzere “HADRIANOUPOLIS ANTİK KENTİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ PANELİ“ düzenleyerek gelişmelerin, beklentilerin , sorunların ve çözüm yollarının tartışıldığı bir platform yaratabiliriz.
Eskipazar Ekonomik Kalkınma Derneği olarak bu öneriyi ortaya atıyoruz.Konu Uzmanları,Bakanlık Temsilcileri ve Yerel Görüşlerin yer aldığı, katılımca bir tartışma ortamında farkındalık yaratarak Kazı çalışmalarının bundan sonrasına olumlu katkı yapabileceğimize inanıyorum. Sivil Toplum Örgütleri olarak bu organizasyonu yapabileceğimizi ortaya koyuyorum.
Haftaya konumuz “Sığırcık Suyu”
KALIN SAĞLICAKLA.. 23.01.2013